آشنایی با ارتودنسی به روش دیمون (Damon)

معرفی سیستم دیمون تاریخچه سیستم دیمون مزایای سیستم دیمون معایب سیستم دیمون جمع بندی

معرفی سیستم دیمون

دیمون (Damon) یکی از انواع سیستم های ارتودنسی است که در آن براکت ها قابلیت باز و بسته شدن خودکار دارند. به عبارت دیگر وایر ارتودنسی بدون نیاز به کش یا گره استیل روی براکت ها نگه داشته می شود. براکت درب کوچکی دارد که پس از قرارگیری وایر داخل آن بسته می شود.

معایب الاستیک ارتودنسی

در براکت های سنتی معمولا" از الاستیک هایی با عنوان اورینگ برای حفظ وایر درون براکت استفاده می شود. عیب این حالت این است که کش سبب فشردن وایر روی براکت و ایجاد اصطکاک زیادی می گردد که برای حرکت دندان لازم است بر این اصطکاک غلبه شود. در حالیکه سیستم دیمون وایر را به صورت غیر فعال درون براکت نگه می دارد بنابراین کَسری از مقدار نیروی متداول برای حرکت دندانها مورد نیاز می باشد.  

تاریخچه سیستم دیمون

از سال ۱۹۳۵ ایده براکت های با درب های خود باز شونده (Self ligating) شکل گرفت. طی سالها طرح های زیادی ثبت گردید ولی تنها موارد معدودی به بازار عرضه شد تا اینکه درسال ۱۹۷۲ شرکت Ormco سیستم Edgelock را ارائه کرد. طی دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ کمپانی های زیادی براکت های Self ligating خودشان را تولید کردند که بر اساس دو رویکرد فعال یا غیر فعال بودن مقاومت براکتها در برابر حرکت وایر با یکدیگر تفاوت داشتند. امروزه مهمترین انتخاب های موجود در بازار، براکت های Speed شرکت Orec، براکت های In Ovation شرکت GAC و سیستم Damon کمپانی Ormco می باشد.

براکت های دیمون

در سال ۱۹۹۶ اولین مدل براکت های دیمون معرفی شد. این سیستم تکامل بیشتری یافت تا اینکه در سال ۲۰۰۰ فرم دوم آن عرضه گردید. این مدل با ارائه تعدادی دستورالعمل در خصوص مراحل کار با این براکت ها تکمیل شده بود.

بعدا" در سالهای ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ تقاضا برای براکت های سرامیکی مستحکم و با دوام با تولید  Damon 3 Hybrid و Damon MX برآورده شد. در حال حاضر آخرین مدل تکامل یافته براکت های دیمون، نسل Damon Q و براکت های Damon Clear می باشد. Damon Q نسبت به نسل پیشین خود یعنی Damon 3MX ضمن برخورداری از اندازه و ابعاد کوچکتر، قابلیتهای اضافه تری نظیر تیوب های افقی و عمودی کمکی و تنوع بیشتر تورک برای براکت های گوناگون دارد.
سیستم ارتودنسی دیمون از سال ۱۳۸۷ ه.ش. توسط شرکت تهران اتکال وارد ایران نیز شده است، تعداد کیس های درمان شده با این روش در دنیا تاکنون نزدیک به دو میلیون نفر و طی ۵ سال عرضه در ایران در حدود ۳۶۰۰۰ نفر برآورد می شود.

فروم دیمون چیست

برای اطمینان از ادامه این روند تکامل و تأمین بهترین محصولات برای جلب رضایت بیماران، فُروم دیمون ایجاد شده است. فروم دیمون متشکل از تعدادی متخصص ارتودنسی از سراسر دنیا است که به صورت حرفه ای براکت های دیمون را با عنوان بخشی از سیستم مطب خود بکار می گیرند. فروم دیمون شامل نشست های منظم سالیانه است که تمایل به جلب بیش از یکهزار متخصص ارتودنسی از سراسر جهان دارد که می خواهند بیشتر بیاموزند و تجربیات خود را در این زمینه با یکدیگر به اشتراک گذارند و بدین ترتیب درمانهایشان را ارتقاء دهند.

مزایای سیستم دیمون

براکت های دیمون نیازمند ملاقات های ۱۰ هفته یکبار بجای هر چهار هفته براکت های سنتی می باشد، زیرا از اُرینگ برای نگه داشتن وایر ها استفاده نمی شود که نیاز به تعویض و چکاپ مکرر داشته باشد و از سوی دیگر فلسفه سیستم دیمون افزایش تدریجی نیروها است.
به علاوه مطابق مطالعه ای از نوع Systematic Review در سال ۲۰۱0 به دلیل باز و بسته شدن آسان درب براکت های Self ligating، گذاشتن و برداشتن وایر ارتودنسی آسانتر بوده و طول مدت جلسات دوره ای (Chairtime) نسبت به براکت های معمولی به طور محسوسی کاهش می یابد.

سیستم دیمون از تیوب محکمی بهره می گیرد که وایرهای ارتودنسی می توانند به خوبی داخل آن حرکت کرده و عمل کنند. تمامی فعالیت وایرهای اولیه دراین سیستم روی سطح بیرونی تیوب و نه کف آن می باشد که کاملا” برعکس نحوه عملکرد براکت های معمولی است. در براکت های سنتی سیم ارتودنسی روی قاعده براکتها برای کنترل دندانها بسته می شود. در حالیکه فعالیت روی سطح بیرونی تیوب ها با نیروهای اندک اجازه می دهد ناردیفی دندانها خیلی سریعتر برطرف شده و همزمان رفع چرخش های دندانی و عمودی کردن دندانهای خوابیده صورت گیرد. این امر در سیستم دیمون نسبت به براکت های معمولی به لحاظ مکانیکی کارآمدتر است.

حضور یک درب محکم که وایرها را نگه می دارد اجازه می دهد الاستیک های بین فکی زودتر و با اثرات منفی جانبی کمتری مورد استفاده قرار گیرند. این به طور قطع سبب تسریع درمان می شود.

تحقیقاتی نظیر مطالعه Tagawa نشان می دهد که طول درمان با بکارگیری سیستم دیمون به طور میانگین تا ۷ ماه سریعتر از دستگاههای ارتودنسی دیگر می باشد. این به آن خاطر است که بنابر مطالعه Vourdouris سیستم دیمون نسبت به براکت های Self ligating فعال، ۹۹.۵ درصد اصطکاک پایین تری دارد و در قیاس با براکت های ارتودنسی معمولی از اصطکاکی به میزان ۹۹.۸ درصد کمتر برخوردار می باشد. Berger گزارش می هد که چنین میزان کاهش یافته ای از اصطکاک سبب کوتاه شدن طول کل دوره درمان می گردد.

تسهیل ارتودنسی بدون کشیدن دندان

سیستم دیمون به دلیل اصطکاک پایین تر و اعمال نیروی کمتر به دندانها می تواند به تدریج سبب افزایش پهنای قوس فکی همراه با تشکیل استخوان اطراف دندانها گردد. از سویی به دلیل مقدار نیروی اندک دیمون، برآمده شدن دندانهای جلویی در جریان درمان بدون کشیدن نسبت به ارتودنسی با براکت های معمولی کمتر خواهد بود. بنابراین در مواردی که بنا به صلاحدید متخصص ارتودنسی گزینه ارتودنسی بدون کشیدن دندان مطرح گردد سیستم دیمون به خوبی این مسیر را تسهیل می کند. نکته ای که باید به آن دقت کرد این است که سیستم دیمون تنها یک ابزار با قابلیت تسهیل ارتودنسی بدون کشیدن است ولی تعیین کننده اصلی متخصص ارتودنسی است که با در نظر گرفتن ویژگیهای اختصاصی صورتی دندانی بیمار طرح درمان ارتودنسی را رقم زده و گزینه کشیدن یا نکشیدن را انتخاب می کند.

یک مزیت بارز ارتودنسی به روش دیمون بهبود فرم صورتی و لبخند بیمار می باشد. در عمده موارد ردیف نمودن دندانها بدون کشیدن دندان، ساپورت بهتری برای لب ها و گونه ها ایجاد می کند. در حالیکه کشیدن دندان اغلب منجر به افت بافت های نرم و مسن تر به نظر رسیدن صورت بیمار می گردد. از سوی دیگر با افزایش سن، لب ها طی روندی طبیعی نازکتر می شوند بنابراین تا حد ممکن از انتخاب گزینه کشیدن دندان پرهیز می کنیم. این امر با سیستم ارتودنسی دیمون قابل کاهش می باشد. در واقع هدف ما علاوه بر ردیف نمودن دندانها، اهداء لبخندی عریض و زیبا به بیمار است. از اینرو ما برای درمان  ارتودنسی هر فرد ضمن در نظر گرفتن صورت، نیمرخ و لب ها، پیش بینی وضعیت انساج نرم او را در دهه های ۴۰ و ۵۰ زندگی نیز مدنظر قرار می دهیم.


 

افزایش بعد عرضی قوس دندان توسیط سیستم دیمون

مقدار نیروی وارده به دندانها توسط سیستم Self ligating غیرفعال دیمون به دندانها تنها در حدود یک چهارم براکت های معمولی است. در این روش، ارتودنسی با وایرهای بسیار سبک ۰۱۴ ساخته شده از آلیاژ مس، نیکل و تیتانیوم (CuNiTi) آغاز می گردد. این وایرها از آنجا که نسبت به قوس طبیعی عریض تر هستند شکلی غیرآناتومیک دارند. وایرهای جایگزین بعدی زمانی داخل براکت ها تعبیه می شوند که وایر پیشین کاملا" عمل کرده باشد تا بتوانند به صورتی غیرفعال تر داخل براکت ها قرار گیرند. این امر یعنی بکارگیری وایرهای سبک اولیه و قراردادن وایرهای سنگین تر بعدی به صورت غیرفعال، سبب اعمال فشار کمتر به بافت نگهدارنده دندانها (پریودنشیوم) شده و مانع از اخلال در جریان خونی پریودنشیوم می گردد. در حالیکه براکت های معمول با اعمال نیروهای بیشتر و انسداد جریان خونی مویرگهای بافت نگهدارنده دندان باعث تحلیل غیرفیزیولوژیک استخوانی می شوند. بدین ترتیب در روش دیمون ضمن افزایش سرعت حرکت دندانها، احساس درد و ناراحتی بیمار نیز قدری کاهش می یابد.

 
قابلیت باز و بسته شدن براکت دیمون

به علاوه در سیستم ارتودنسی دیمون لبه های براکت ها کاملا" شکل داده شده تا حتی الامکان کمتر باعث ناراحتی انساج دهانی شوند. افزودن استاپ هایی نیز روی وایرهای دیمون مانع از حرکت وایرها از محل تعیین شده  و تحریک بافتهای دهان می گردد.

از آنجایی که براکت های دیمون قابلیت باز و بسته شدن خوکار دارند نیازی به بستن وایر ارتودنسی با کش یا گره های استیل روی براکت ها نیست. این امر ناراحتی نسوج بیمار را بالاخص به خاطر انتهای تیز گره های استیل که به طور معمول در مورد براکت های سنتی به چشم می خورد کاهش می دهد. برتری دیگر عدم استفاده از کش و گره استیل نیاز کمتر برای تنظیم و محکم کردن اتصال وایر به براکت ها مانند ارتودنسی با براکت های معمولی می باشد.

کش های دور براکت ها (اورینگ ها) نه تنها خیلی زود تغییر فرم داده و تغییر رنگ می دهند بلکه با جذب پلاک میکروبی و افت بهداشت دهان نیز همراه هستند. با حذف این کش ها در براکت های سلف لیگیت (Self ligating) مانند سیستم دیمون، دستگاهها می توانند به طور محسوسی سبب ارتقاء بهداشت دهان و دندان شوند.

در گذشته برای ایجاد فضای لازم جهت ردیف نمودن دندانها در مواردی نیاز به عقب بردن دندانهای خلفی فک بالا به کمک دستگاهی حجیم به نام هدگیر بود. سیستم دیمون با بکارگیری نیروهای سبک و بیولوژیک در بسیاری کیس ها بدون نیاز به هدگیر یا باز کننده سریع فک بالا (RPE) سبب تکامل قوس دندانی می گردد.

مطالعه ای از نوع Systematic Review در سال ۲۰۱۰ نشان می دهد که میزان برآمده شدن ثنایاها توسط براکت های Self ligating نسبت به براکت های معمولی به مقدار اندکی ولی محسوس به لحاظ آماری کمتر بوده است.
در واقع نیروهای سبک مورد استفاده در سیستم دیمون از فشار عضله لب چندان بیشتر نیست. در نتیجه بیش از آنکه در مراحل اولیه ارتودنسی، دندانهای جلویی برآمده شوند، فشار عضله لب سبب بروز Lip bumping effect می گردد که طی آن دندانها در جریان ردیف شدن به مسیرهای با مقاومت کمتر یعنی به سمت عقب و طرفین حرکت داده می شوند.

قیمت درمان با سیستم  ارتودنسی دیمون نسبت به روش های سنتی بالاتر است. براکت های دیمون نسبت به با کیفیت ترین براکت های معمولی در حدود ۲۰ برابر گرانتر هستند. با این وجود مزایای درمان با این روش به قیمت بالاتر آن می ارزد. البته هزینه ارتودنسی دیمون از کیسی به کیس دیگر بنابر ماهیت مشکل دندانی فکی و نیازهای اختصاصی هر فرد تفاوت دارد.

یکی از بخش های مورد علاقه کودکان در درمان ارتودنسی انتخاب رنگ کش های دور براکت ها می باشد. به گفته دکتر کَنگیالوسی، انتخاب رنگ کش ها سبب می شود بیماران احساس کنند بیشتر در پروسه درمان دخیل هستند. با این حال براکت های سیستم دیمون، خود باز شونده بوده و به کش های دور براکت (اورینگ) نیازی ندارند.

از آنجا که براکت های Self ligating دیمون از اسلات بزرگ و غیرفعالی برخوردار هستند اصطکاک کمی بین وایر و براکت وجود دارد. این امر سبب تسریع روند اولیه ردیف شدن دندانها می گردد ولی پیاده نمودن جزئیات دندانی را در مراحل انتهایی ارتودنسی مشکل می کند.

در واقع تفاوت اصلی سیستم دیمون با دیگر براکت های Self ligating، گذشته از برخی مزایای تکنیکی تلاش زیاد و پیگیر تولید کنندگان آن در امر آموزش، یادگیری و پیگیری کار با این سیستم در سراسر دنیا به منظور تکامل بیش از پیش دیمون می باشد تا جایی که طی این سالها همچنان در بازار فروش ارتودنسی پابرجا مانده است. در هر صورت براکت با عنوان یک ابزار ارتودنسی نمی تواند به تنهایی سبب بروز معجزه در درمان گردد، بلکه ارتودنتیستی که با آن کار می کند به مراتب نقش مهمتری در نتیجه ارتودنسی دارد.

نظر به مزایا و معایب هر روشی توصیه می گردد برای درمان ارتودنسی با سیستم دیمون به ارتودنتیستی مراجعه نمایید که با کار طولانی در این زمینه بتواند نتیجه بهتری را برای شما به ارمغان آورد. ما مفتخریم به اینکه از نخستین ارتودتیست های بهره مند از این روش در درمان بیمارانمان از بدو ورود آن به ایران بوده ایم و در حال حاضر نیز بالغ بر ۷۰ درصد کیس های ارتودنسی ثابت  ما به روش دیمون درمان می شوند.